Kredyty udzielane we frankach szwajcarskich były swego czasu bardzo popularne. Wpływ na to miała stabilność szwajcarskiej waluty oraz korzystne warunki finansowe dla kredytobiorców. Wraz ze wzrostem kosztów udzielonych kredytów frankowicze zaczęli tracić pieniądze, choć obecnie mogą kwestionować ważność swoich umów.
Co to jest kredyt we frankach?
Kredyt we frankach stanowi formę umowy bankowej zawieranej z klientem, której przedmiotem jest przekazanie konkretnej sumy pieniężnej wyrażonej we frankach szwajcarskich na rzecz kredytobiorcy, który zobowiązuje się do jej zwrotu wraz z ustalonymi odsetkami oraz dodatkowymi opłatami. Umowa kredytowa jest umową nazwaną i reguluje ją art. 69 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe.
Banki w umowach kredytowych odgrywają podstawową rolę, ponieważ są instytucjami, które udzielają wsparcia finansowego. To one posiadają kapitał, który może być przekazany kredytobiorcom. W tym miejscu warto przypomnieć, że kredytodawcami w Polsce mogą być wyłącznie banki. Nie dotyczy to jednak umów pożyczek, których stronami mogą być w zasadzie każde instytucje finansowe, a nawet tzw. parabanki.
Rola Sądu Najwyższego, TSUE oraz innych instytucji w sprawach frankowych
Kredytobiorca i kredytodawca to strony każdej umowy kredytowej. Czy przy takim zobowiązaniu mogą pojawić się jednak sądy lub inne instytucje państwowe? Tak, przede wszystkim w przypadku pojawienia się sporów pomiędzy stronami zobowiązania lub wtedy, gdy jedna z nich żąda unieważnienia całości lub części umowy. Sądy odgrywają wówczas role arbitrów decydujących o tym czy dane zobowiązanie kredytowe jest w ogóle ważne i jakie rozwiązanie należy podjąć w danej sprawie.
Dosyć często pojawiającym się podmiotem w przypadku konfliktów przy kredytach frankowych jest także Rzecznik Finansowy. Jego podstawowym zadaniem jest wsparcie klientów w sporach z różnymi instytucjami finansowymi, także bankami. Rzecznik wykonuje swoje zadania bezpłatnie i choć nie wydaje wyroków to jego wsparcie może okazać się niezbędne przy zainicjowaniu sprawy sądowej przeciwko bankowi.
Instytucją, która pojawia się w sprawach frankowiczów jest także TSUE – Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej z siedzibą w Luksemburgu. Instytucja ta ma charakter sądowy, co oznacza, że może wydawać wyroki i innego rodzaju orzeczenia. Praktyka pokazała, że zdanie TSUE bardzo mocno wpływa zarówno na polską, jak i europejską judykaturę, często umożliwiając w ten sposób otwarcie drogi kredytobiorcom do unieważnienia ich umowy z bankami. Postępowanie przed TSUE jest jednak dosyć długotrwałe i wymaga posiadania odpowiedniej wiedzy oraz doświadczenia prawnego, aby można było zainicjować daną sprawę.
Odfrankowienie i przewalutowanie kredytu – czym są i dlaczego są ważne?
Osoby, które zdecydowały się zaciągnąć kredyt we frankach szwajcarskich nie są najczęściej zadowolone ze swojej decyzji, ponieważ obecnie kurs tej waluty jest dla nich niekorzystny. W praktyce powoduje to zwiększenie rat kredytu i stratę dla kredytobiorców. Możliwością zaradzenia temu problemowi jest odfrankowienie lub przewalutowanie kredytu – wbrew powszechnej opinii nie są to pojęcia zamienne.
Przewalutowanie to nic innego jak przeliczenie pozostałej do spłaty części kredytu z franka szwajcarskiego na polską złotówkę. W zależności od aktualnego kursu franka takie działanie może być dla kredytobiorcy korzystane, zwłaszcza, gdy będzie on związany umową kredytową jeszcze przez najbliższe kilka lat. Dużo częściej niestety kredytobiorcy tracą na takim rozwiązaniu, ponieważ rata kredytu zamiast maleć, rośnie. Przewalutowanie nie odbywa się bowiem po kursie z dnia zaciągnięcia kredytu a zazwyczaj kursie aktualnym wskazanym przez bank (a ten z wiadomych względów będzie czekał na kurs korzystny najbardziej dla siebie).
Inną opcją jest odfrankowienie kredytu, które może mieć miejsce wyłącznie w procesie sądowym. Teoretycznie takie rozwiązanie mogłoby powstać również na drodze mediacji pozasądowej z bankiem, jednak w praktyce kredytodawcy najczęściej odmawiają dobrowolnego odfrankowienia swoim klientom. Na czym dokładnie polega odfrankowienie? Podobnie jak przewalutowanie na przejściu kredytu w formę złotówkową, z tą jednak różnicą, że następuje to od samego początku zaciągnięcia zobowiązania wraz z usunięciem tzw. klauzul abuzywnych (niedozwolonych postanowień umownych). W praktyce sądowe odfrankowienie powoduje, że spora wartość dotychczas zapłaconych rat kredytowych będzie musiała zostać zwrócona kredytobiorcy, co z oczywistych względów nie będzie mile widziane w żadnym banku. Odfrankowienie wymaga jednak dużej dozy cierpliwości, ponieważ sprawy sądowego tego rodzaju toczą się najczęściej przez kilka lat.
Unieważnienie umowy kredytowej – kiedy jest możliwe?
Unieważnienie umowy kredytowej we frankach jest jedną z opcji, z której coraz częściej korzystają frankowicze. Okazuje się bowiem, że spora liczba umów kredytowych dotyczących waluty szwajcarskiej była sporządzana z naruszaniem prawa, przez co kredytobiorcy tracili swoje pieniądze na zawyżone raty. Banki jednocześnie bogaciły się kosztem swoich klientów. Wskutek wyroków TSUE oraz polskich sądów frankowicze coraz częściej decydowali się unieważniać swoje umowy i to z dużymi sukcesami.
Unieważnienie umowy kredytowej może odbyć się na dwa różne sposoby:
- poprzez ugodowe rozwiązanie sporu z bankiem na drodze wspólnych mediacji i późniejszej ugody,
- poprzez udział w sprawie sądowej oraz uzyskanie wyroku stwierdzającego nieważność całości lub części umowy kredytowej.
Pierwsza możliwość jest w praktyce rzadko spotykana, ponieważ banki niechętnie przyznają się do tego, że sporządziły wadliwą umowę, tj. zawierającą w swej treści niedozwolone klauzule umowne. Zdecydowanie częściej frankowicze korzystają z drogi sądowej.
Podstawą prawną do wytoczenia powództwa o stwierdzenie nieważności umowy kredytowej jest art. 189 KPC w zw. z art. 58 §1 KC. Powód (kredytobiorca) musi wykazać przed sądem dlaczego żąda stwierdzenia nieważności swojej umowy i czy dotyczy to całości, czy też odpowiedniej części istniejącego zobowiązania. W tym zakresie warto powołać się w złożonym pozwie na liczne wyroki TSUE oraz polskich sądów, które opowiadają się za frankowiczami.
Sprawy dotyczące unieważnienia kredytów frankowych nie należą ani do łatwych, ani szybkich. Po stronie pozwanego banku zawsze będzie występował profesjonalny pełnomocnik, co powoduje, że kredytobiorca również powinien pomyśleć o wynajęciu adwokata lub radcy prawnego specjalizujący się w tego typu procesach. Oczywiście udział prawnika nie jest obowiązkowy, jednak stopień skomplikowania tego typu spraw powoduje, że zwyczajny klient banku może sobie nie poradzić na sali sądowej.
Przy unieważnieniu kredytu warto także pamiętać o okresie przedawnienia takiego roszczenia. Kredytobiorca nie będzie mógł skutecznie dochodzić swoich praw przed sądem, jeśli od zawarcia umowy upłynie zbyt duża ilość czasu. Co do zasady umowy kredytowe przedawniają się z upływem 10 lat, jednak ostatni wyrok TSUE potwierdza, że okres przedawnienia względem każdej zapłaconej przez frankowicza raty powinien być rozpatrywany odrębnie z punktu widzenia przedawnienia. Teoretycznie więc, jeśli umowa kredytowa została zawarta ponad 10 lat temu, jednak część rat została opłacona przed upływem tego okresu to konsument ma możliwość wystąpienia z roszczeniem obejmującym takie właśnie kwoty.
Często Zadawane Pytania dotyczące kredytu we frankach
Czy mogę odfrankować kredyt we frankach szwajcarskich?
Tak, jest to możliwe, choć w praktyce będzie wymagało zainicjowania sprawy sądowej i uzyskania odpowiedniego wyroku. Odfrankowienie polega w skrócie na przekształceniu zobowiązania kredytowego w polską walutę od samego początku obowiązywania umowy. Teoretycznie odfrankowienie może odbyć się także za pełną zgodą banku i wymaga wówczas aneksowania istniejącej umowy kredytowej.
Czy mogę domagać się unieważnienia umowy kredytowej we frankach?
Tak, każdy kredytobiorca może domagać się stwierdzenia nieważności umowy kredytowej bez względu na to w jakiej walucie został udzielony kredyt. Wymaga to jednak wykazania przed sądem, że dana umowa zawiera w sobie klauzule niedozwolone, tj. sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego.
Jakie są konsekwencje unieważnienia umowy kredytowej dla banku i dla mnie jako kredytobiorcy?
Unieważnienie umowy może dotyczyć całości lub części zobowiązania. W pierwszym przypadku strony zobowiązane są wówczas do zwrotu wszystkiego co do tej pory wzajemnie sobie świadczyły. W przypadku częściowego unieważnienia umowy sąd zadecyduje o tym jakie obowiązki zostaną nałożone na kredytodawcę i kredytobiorcę.
Czy istnieje możliwość unieważnienia umowy kredytowej we frankach dla przedsiębiorców?
Tak, ponieważ prawo do żądania stwierdzenia nieważności umowy kredytowej przysługuje każdej stronie takiego kontraktu bez względu na to czy prowadzi działalność gospodarczą i na co dokładnie zostały przeznaczone pieniądze uzyskane z kredytu.
Podsumowanie
Niekorzystne warunki kredytowe frankowiczów mogą być unieważniane na drodze polubownych mediacji z bankami lub poprzez wytoczenie sprawy sądowej o stwierdzenie nieważności umowy kredytowej. Tego rodzaju sprawy są jednak skomplikowane i wymagają sporego doświadczenia prawnego, w związku z czym kredytobiorcy powinni w tym zakresie korzystać ze wsparcia adwokatów i radców prawnych. Na rynku istnieją kancelarie, które wyspecjalizowały się w tego rodzaju sprawach i potrafią doprowadzić do skutecznego unieważnienia całości lub części umowy frankowej.
Podstawa prawna
- Art. 69 Prawa bankowego
- Art. 58 Kodeksu cywilnego
- Art. 189 Kodeksu postępowania cywilnego
